چرا اربعین مهم است؟

مهدی کاظمی

تیر 30, 1404
21:00

سرفصل ها

در دنیای امروز که انسان‌ها با چالش‌های هویتی و معنوی روبرو هستند، یافتن یک نقطه اتصال معنوی که میلیون‌ها نفر را گرد هم بیاورد، امری نادر و شگفت‌انگیز است. اربعین حسینی، یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های مذهبی جهان، سالانه میلیون‌ها عاشق را به سوی کربلا جذب می‌کند. اما سؤال اینجاست: چرا اربعین مهم است؟ چه پیام و فلسفه‌ای در دل این راهپیمایی میلیونی نهفته است که آن را به یک پدیده جهانی تبدیل کرده است؟

اهمیت اربعین در جهان اسلام تنها به بزرگداشت چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) محدود نمی‌شود، بلکه نمادی زنده از استمرار فرهنگ عاشورایی، مقاومت در برابر ظلم و همبستگی امت اسلامی است. این مناسبت باشکوه، با حضور میلیون‌ها زائر از سراسر جهان در مسیر پیاده‌روی کربلا، به یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های معنوی بشر تبدیل شده است. اربعین فرصتی است برای بازخوانی پیام نهضت حسینی، تامل در فلسفه فداکاری و یادآوری مسئولیت فردی و اجتماعی در پاسداشت ارزش‌های انسانی. همین ویژگی‌ها باعث شده تا اربعین نه تنها یک رخداد دینی، بلکه یک پدیده فرهنگی–اجتماعی تأثیرگذار در جهان معاصر باشد.

فلسفه اربعین چیست؟

فلسفه اربعین ریشه در بزرگداشت حماسه عاشورا دارد؛ روزی که پس از گذشت چهل روز از شهادت امام حسین (ع) و یارانش، نه تنها برای زنده نگه‌داشتن یاد شهدا، بلکه برای بازتاب پیام عدالت‌خواهی، مقاومت و بیداری امت اسلام در برابر ظلم برگزار می‌شود. این مناسبت، فرصتی است برای تعمیق باورهای دینی، تقویت پیوندهای اجتماعی و بازخوانی مسئولیت‌های اخلاقی و اعتقادی مسلمانان در جهان امروز.

ریشه تاریخی اربعین

اربعین، چهلمین روز پس از شهادت امام حسین (ع) در واقعه عاشورا است که بر پایه روایات، مصادف با بازگشت کاروان اهل بیت از شام به کربلا برای زیارت قبور شهدا است. این بازگشت نمادین، آغازگر سنتی شد که امروز به صورت پیاده‌روی میلیونی اربعین برگزار می‌شود و هدف آن تجدید میثاق با آرمان‌های عاشورا و زنده نگه‌داشتن یاد مظلومیت امام حسین (ع) است.

فلسفه اربعین حسینی در شیعه

در اندیشه شیعه، اربعین حسینی صرفاً یک مراسم عزاداری نیست، بلکه تبلور هویت مذهبی و اجتماعی است که با هدف تجدید بیعت با امام حسین (ع) و زنده نگه‌داشتن پیام عاشورا برگزار می‌شود. این مناسبت، فرصت بازاندیشی در مفاهیمی چون عدالت، ولایت، ایثار و مقاومت است و از منظر فقهی نیز به عنوان یکی از نشانه‌های مؤمن (زیارت اربعین) مورد تأکید قرار گرفته است.

فلسفه اربعین در سنی

در مکتب اهل سنت، اگرچه بزرگداشت روز چهلم به شکل خاصی همانند شیعه برگزار نمی‌شود، اما احترام به امام حسین (ع) و شناخت جایگاه او به عنوان نوه پیامبر اسلام (ص) از اصول مشترک اسلامی است. بسیاری از اهل سنت نیز اربعین را فرصتی برای یادآوری فاجعه عاشورا، گرامیداشت مقام شهید و تقبیح ظلم تاریخی می‌دانند و در سال‌های اخیر حضور آنان در مراسم اربعین نیز چشمگیرتر شده است، که نشان از همگرایی مذهبی در محور محبت اهل بیت دارد.

چرا پیاده‌روی اربعین برگزار می‌شود؟

پیاده‌روی اربعین، یکی از بارزترین جلوه‌های اهمیت اربعین و تجلی عملی فرهنگ عاشورایی اربعین است؛ مسیری که میلیون‌ها نفر از سراسر جهان، بدون وابستگی به ملیت، زبان یا مذهب، با پای پیاده طی می‌کنند تا در زیارت اربعین کربلا شرکت کنند. این حرکت عظیم، که عمدتاً در مسیر پیاده‌روی اربعین از نجف تا کربلا انجام می‌شود، به نماد زنده‌ای از وفاداری به راه امام حسین (ع) و پاسداری از ارزش‌های نهضت عاشورا تبدیل شده است. پاسخ به این سؤال که چرا اربعین مهم است، در همین پیاده‌روی نهفته است: مردم نه فقط برای زیارت، بلکه برای تجدید میثاق با عدالت‌خواهی و حقیقت‌طلبی قدم برمی‌دارند.

فلسفه اربعین ایجاب می‌کند که یاد امام حسین (ع) و یارانش نه‌تنها در ذهن، بلکه در عمل حفظ شود. پیاده‌روی اربعین به عنوان بخشی از مراسم اربعین، ابزاری برای احیای پیام عاشورا در بستر زمان است. زائران با طی کردن سختی راه، خود را شریک درد کاروان اسرا می‌دانند و این مسیر را یک تمرین روحی و اخلاقی می‌پندارند. این سفر نه تنها عبادتی فردی، بلکه یک تمرین جمعی برای گذشت، مهربانی، همدلی و همبستگی است که در طول مسیر شاهد آن هستیم؛ جایی که هر خانه به موکب تبدیل می‌شود و هر میزبان، با جان و دل خدمت می‌کند.

از منظر اجتماعی، تاثیر اربعین بر وحدت مسلمانان غیرقابل انکار است. اربعین حسینی بهانه‌ای برای گردهم آمدن شیعه و سنی، عرب و عجم، شرقی و غربی در زیر یک پرچم است؛ پرچم حق‌طلبی امام حسین (ع). این اجتماع میلیونی، مرزهای قومی، مذهبی و جغرافیایی را در هم می‌شکند و همبستگی امت اسلامی را به جهانیان نشان می‌دهد. به‌همین‌دلیل، اهمیت اربعین صرفاً در سطح مناسک دینی باقی نمی‌ماند، بلکه در بعد تمدنی، فرهنگی و سیاسی نیز نقش ایفا می‌کند و آن را به یکی از برجسته‌ترین رویدادهای مردمی جهان اسلام تبدیل کرده است.

چرا اربعین مهم است؟

اربعین حسینی به‌عنوان چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) نه‌تنها یک مناسبت مذهبی، بلکه یک واقعه تاریخی–فرهنگی بزرگ است که روح مقاومت، ایثار و عدالت‌طلبی را در دل مسلمانان زنده نگه می‌دارد. اهمیت اربعین از آن جهت است که یادآور پیام عاشورا و استمرار راه امام حسین (ع) در برابر ظلم و فساد است. این روز فرصتی برای بازنگری در باورها، زنده‌کردن مفاهیم انسانی و دینی، و تجدید عهد با آرمان‌های حسینی است.

از سوی دیگر، مراسم اربعین به‌ویژه پیاده‌روی اربعین از نجف تا کربلا، بزرگ‌ترین گردهمایی مذهبی جهان را رقم می‌زند که میلیون‌ها نفر از قومیت‌ها و مذاهب مختلف در آن شرکت می‌کنند. این تجمع میلیونی، نماد وحدت امت اسلامی، شکوه شعائر دینی و تبلور فرهنگ عاشورایی در عمل است. بنابراین، اربعین صرفاً یک روز مذهبی نیست، بلکه حرکتی جهانی و تمدن‌ساز است که پیام معنویت، همبستگی و عدالت را به جهان مخابره می‌کند.

چرا اربعین از عاشورا مهمتر است

اینکه چرا اربعین از عاشورا مهم‌تر دانسته می‌شود، پرسشی ظریف و عمیق است که پاسخ آن در تفاوت «واقعه» و «تثبیت واقعه» نهفته است. عاشورا روزی است که در آن امام حسین (ع) و یارانش مظلومانه به شهادت رسیدند و مسیر تاریخ انسانیت را با خون خود دگرگون ساختند؛ اما اربعین روزی است که پیام این خون، به‌دست بازماندگان، زنده نگه داشته شد و به اوج رسانده شد. اگر عاشورا روز فریاد بود، اربعین روز پژواک آن فریاد است؛ اگر عاشورا تجلی خون بود، اربعین تجلی آگاهی، تداوم و جهانی‌شدن آن پیام است.

از سوی دیگر، اهمیت اربعین در این است که نه تنها یاد شهیدان را گرامی می‌دارد، بلکه به شیوه‌ای عینی و مردمی آن را زنده نگاه می‌دارد. مراسم اربعین به‌ویژه با شکل‌گیری پیاده‌روی میلیونی نجف تا کربلا، نشان می‌دهد که پیام عاشورا در دل‌ها زنده مانده و در عمل جاری است. اربعین، عاشورا را از یک واقعه تاریخی به یک جریان تمدن‌ساز و فرهنگی تبدیل می‌کند؛ جریانی که می‌تواند مسیر امت اسلامی و حتی انسانیت را در عصر ظلم و تفرقه، به سمت نور، عدالت و وحدت سوق دهد. به همین دلیل برخی می‌گویند: «عاشورا آغاز نهضت است، و اربعین، تداوم و تثبیت آن.»

چرا اربعین فقط برای امام حسین است

اینکه چرا اربعین فقط برای امام حسین (ع) برگزار می‌شود و نه برای دیگر بزرگان دین، ریشه‌ای عمیق در جایگاه استثنایی ایشان در تاریخ اسلام، نوع شهادت ایشان، و فلسفه نهضت عاشورا دارد.

امام حسین (ع) نه تنها به شکلی مظلومانه در برابر حکومت ظلم ایستاد، بلکه با فدا کردن جان، خانواده و یارانش، مسیر بیداری امت را هموار کرد. شهادت او تنها یک رخداد تاریخی نبود، بلکه نقطه عطفی در دفاع از حقیقت و احیای دین بود. اربعین حسینی نماد زنده نگه‌داشتن این پیام است؛ پیامی که فراتر از زمان و مکان، الهام‌بخش آزادی‌خواهان و حق‌طلبان در سراسر دنیاست.

همچنین، زیارت اربعین در روایات شیعه به‌عنوان یکی از نشانه‌های مؤمن شمرده شده و دارای ثواب و جایگاه ویژه‌ای است؛ این در حالی است که برای دیگر معصومان چنین تأکید ویژه‌ای بر «چهلم» وجود ندارد. از این رو، مراسم اربعین فقط برای امام حسین (ع) به‌صورت گسترده و جهانی برگزار می‌شود، چرا که او با شهادتش، دین را زنده کرد و اربعین، آیین وفاداری به این حقیقت زنده است.

اربعین چه پیامی دارد

اربعین تنها یادبود یک واقعه تاریخی نیست، بلکه حامل پیام‌هایی عمیق، انسانی و جهانی است که هم بُعد فردی و هم بُعد اجتماعی زندگی انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مهم‌ترین پیام اربعین، زنده نگه‌داشتن راه و آرمان امام حسین (ع) است؛ راهی که بر پایه حقیقت، عدالت، آزادگی، و ایستادگی در برابر ظلم شکل گرفت. اربعین به ما یاد می‌دهد که حق همیشه زنده است—even اگر در ظاهر تنها بماند، و فریاد مظلومیت هرگز خاموش نمی‌شود.

در بُعد اجتماعی، پیام اربعین وحدت، همبستگی و حرکت جمعی برای احیای ارزش‌ها است. میلیون‌ها نفر از مذاهب و ملیت‌های گوناگون در کنار هم، بدون مرزهای ساختگی، در پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند تا نشان دهند که عشق به حقیقت می‌تواند انسان‌ها را گرد هم آورد. همچنین، اربعین یادآور مسئولیت‌پذیری، اصلاح نفس، و حضور مؤثر در جامعه بر پایه آموزه‌های حسینی است. این مراسم، پلی میان ایمان و عمل می‌سازد و انسان را از سوگواری صرف، به آگاهی، حرکت و تعهد می‌رساند.

زیارت اربعین کربلا

بوی بهشت خدا بوی حسین است و بس

زیارت اربعین کربلا، نه فقط یک سفر زمینی، که پرواز دل‌ها به آسمان معناست. وقتی پا به مسیر نجف تا کربلا می‌گذاری، انگار هر قدمت را زمین نمی‌بلعد، بلکه آسمان ثبت می‌کند. در هر وجب از آن راه، بوی بهشت خدا پیچیده؛ همان بهشتی که بوی حسین (ع) می‌دهد. نه‌فقط در هوایش، که در نگاه زائران، در اشک‌هایشان، در دعای آرام کنار ضریح و حتی در سکوت خسته‌ای که لبریز از عشق است، حس و حال کربلا جریان دارد.

در کربلا، همه‌چیز رنگ دیگری دارد؛ خورشید گرم‌تر اما مهربان‌تر می‌تابد، خاکِ بین‌الحرمین نرم‌تر از فرش ابریشم است، و دل‌ها آرام‌تر از هر زمان دیگری می‌تپند. وقتی چشم‌ها به گنبد طلایی حرم می‌افتد، اشک‌ها بی‌اختیار می‌ریزند؛ نه از غم، که از وصل… وصل به حقیقت، وصل به نوری که قرن‌هاست دل‌ها را روشن کرده. اینجاست که آدم می‌فهمد چرا می‌گویند: کربلا، قطعه‌ای از بهشت است که روی زمین افتاده.

زیارت ناحیه مقدسه و تفسیر آن

زیارت ناحیه مقدسه یکی از زیارت‌نامه‌های ویژه برای امام حسین (ع) است که به امام زمان (عج) نسبت داده می‌شود و از منظر محتوایی و ادبی، یکی از عمیق‌ترین و سوزناک‌ترین زیارات عاشورایی به‌شمار می‌رود. این زیارت، نه فقط یک متن دعا، بلکه آیینه‌ای روشن از معرفت، عشق، اندوه و وفاداری شیعه به امام حسین (ع) و اهداف نهضت عاشورا است.

فرازهایی از زیارتنامه

اَلسّلامُ عَلَی الشَّیبِ الخَضیبِ سلام بر محاسنِ به خون خضاب‌شده

اَلسّلامُ عَلَی الخَدِّ التَّریب سلام بر گونهٔ خاک‌آلود

اَلسّلامُ عَلَی الثَّغرِ المَقروعِ بِالقَضیبِ سلام بر لبی که با نی زده شد

اَلسّلامُ عَلَی الرَّأسِ المَرفوعِ سلام بر سرِ بالای نیزه

اَلسّلامُ عَلَی الاَجسادِ العارِیةِ فِی الفَلَواتِ سلام بر اجسادی که برهنه در بیابان رها شدند

برای مشاهده محصولات و همچنین اتفاقات روزمره در مجتمع چاپ و تبلیغات ترسیم نیز می توانید پیج اینستاگرام ترسیم را دنبال کنید

سخن آخر

اربعین، صرفاً یک مناسبت تقویمی نیست؛ بلکه یک پدیده عظیم انسانی و الهی است. اگر بپرسیم چرا اربعین مهم است، باید بگوییم چون اربعین به ما یادآوری می‌کند که حتی در دنیای پرآشوب امروز، ارزش‌هایی چون ایثار، حق‌طلبی و وحدت زنده‌اند.