چگونه تولید پارچه انجام می‌شود؟ صفر تا صد مراحل از الیاف تا طاقه

تولید پارچه از الیاف تا طاقه؛ مراحل ریسندگی، بافندگی، پیش‌تکمیل، رنگرزی و کنترل کیفیت به زبان ساده، همراه راهنمای انتخاب پارچه مناسب دوخت و چاپ.

اگر در کسب‌وکار چاپ پارچه فعالیت می‌کنید—از سفارش‌گیر و طراح تا مدیر تولید—شناخت دقیق «فرآیند تولید پارچه» برگ برنده‌ی شماست. چون کیفیت چاپ نه‌فقط به جوهر و دستگاه، بلکه به «نخ»، «ساختار بافت»، «پیش‌تکمیل»، «رنگرزی» و «تکمیل نهایی» وابسته است. خیلی وقت‌ها، مشکل کدرشدن رنگ، راه‌راهی چاپ (Banding) یا ناهماهنگی طیف‌ها از همان جایی شروع می‌شود که پارچه تولید می‌شود.

در این مقاله، مسیر فرآیند تولید پارچه را گام‌به‌گام دنبال می‌کنیم تا بدانید هر مرحله دقیقاً چه اثری بر «ایست پارچه»، «جذب و تثبیت رنگ»، «لطافت دست» و «دوام شستشویی» می‌گذارد. از تفاوت الیاف طبیعی و مصنوعی (مثل پنبه و پلی‌استر) و نقش تاب نخ گرفته تا انتخاب ساختار پارچه (تاری‌پودی یا حلقوی/تریکو و حتی منسوجات بی‌بافت)، همه‌چیز را با نگاهی کاربردی و قابل‌اجرا توضیح می‌دهیم. نتیجه؟ انتخاب آگاهانه‌تر پارچه، کاهش هدررفت جوهر و انرژی، و چاپی تمیزتر و اقتصادی‌تر.

---

تاریخچه تولید پارچه در ایران

بافت و تولید پارچه در ایران بسیار کهن است ، شواهد باستان‌شناسی از ابزار ریسندگی روی فلات ایران دست‌کم به حدود هزارهٔ پنجم پیش از میلاد می‌رسد و از عصر مفرغ (۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ پ.م.) شهرهای صنعتی-تجاری مثل شهر سوخته را می‌شناسیم. در دورهٔ صفوی (قرن ۱۶ و ۱۷) بافت ابریشم به اوج هنری و سازمان‌یافتهٔ خود رسید، و از نیمهٔ قرن ۱۹م نخستین کارگاه‌های «سبک اروپایی» و سپس از دههٔ ۱۳۱۰ش (۱۹۳۰s) کارخانه‌های بزرگ نساجی شکل گرفتند.

پیشاتاریخ (نوسنگی تا مفرغ): ابزار ریسندگی/گل‌دوک‌ها در محوطه‌های ایران برای بازهٔ حدود ۴۵۰۰–۲۵۰۰ پ.م. مستند شده‌اند؛ این یعنی ریسندگی و احتمالاً بافت در این بازه رواج داشته است.

عصر مفرغ (۳۲۰۰–۱۸۰۰ پ.م.): محوطهٔ  شهر سوخته  با محله‌های صنعتی و شواهد تولید، از مراکز مهم بوده است (باستان‌شناسان کارخانه/کارگاه‌های متعددی را گزارش کرده‌اند).

دورهٔ ساسانی و حوالی آن: منسوجات واقعیِ به‌جامانده از معدن نمک چهرآباد زنجان  (نمکی‌ها) با رنگ‌دانه‌های طبیعی تحلیل شده‌اند؛ تاریخ‌گذاری حدود ۲۰۰۰±۴۰۰ سال پیش  را نشان می‌دهد و کیفیت ریس و رنگ سنتی را تأیید می‌کند. ([Nature][5])

اوج تاریخی (صفویان، ۱۵۰۱–۱۷۲۲م): بافت‌های ابریشمی صفوی  نقطهٔ اوج هنر نساجی ایران است؛ با تمرکز اداری-اقتصادی بر ابریشم، کارگاه‌های درباری و مراکز بزرگی چون اصفهان، یزد، کاشان، رشت  فعال بودند و دولت (به‌ویژه شاه‌عباس) تجارت ابریشم را سامان داد.

 نخستین کارگاه‌های مدرن (قرن ۱۹م): دههٔ ۱۸۵۰م نخستین کارخانه‌های سبک اروپایی در تهران و کاشان راه افتادند (کالیکوبافی/ابریشم‌بافی).

صنعتی‌شدن (پهلوی اول، دههٔ ۱۳۱۰ش): موج تأسیس کارخانه‌های بزرگ ریسندگی-بافندگی؛ کانون‌ها: اصفهان، یزد، کرمان، شاهی/قائم‌شهر. تا ۱۹۳۸ دست‌کم ۲۹ کارخانهٔ بزرگ فعال بودند.

نساجی ایران هنوز یکی از پایه‌های صنعتی کشور است (به‌ویژه پنبه، پشم و ابریشم و نیز الیاف مصنوعی)، هرچند مشکلاتی مانند فرسودگی ماشین‌آلات و محدودیت‌های ارزی/تحریمی بارها گزارش شده است.

 

---

چگونه پارچه تولید می‌شود؟

اگر تا امروز هنگام چاپ طرح روی پارچه با مشکل «کدرشدن رنگ»، «راه‌راهی چاپ» یا «نشستن ناهماهنگ جوهر» روبه‌رو شده‌اید، ریشه‌ی بسیاری از این دردسرها در همان جایی است که پارچه متولد می‌شود. فهم دقیق این‌که چگونه پارچه تولید می‌شود—از انتخاب الیاف تا ریسندگی نخ، بافندگی/تریکو، پیش‌تکمیل، رنگرزی و تکمیل نهایی—کلید کیفیت پایدار و پیش‌بینی‌پذیر است. به زبان ساده: نتیجه‌ای که در چاپ می‌بینید، انعکاس تصمیم‌هایی است که چندین مرحله قبل‌تر گرفته شده‌اند.

10 مرحله فرایند تولید پارچه

مرحله ۱: تولید/تأمین الیاف

• طبیعی: پنبه، کتان (لینن) از مزرعه؛ پشم از دام.
• مصنوعی/بازساخته: پلی‌استر، نایلون، ویسکوز در کارخانه و عمدتاً به‌صورت فیلامنت.

نکته: انتخاب نوع الیاف، پایه‌ی «دست‌لمس، دوام و رفتار در رنگرزی/چاپ» را تعیین می‌کند.

مرحله ۲: تمیزکاری و آماده‌سازی اولیه الیاف

• پنبه: پنبه‌پاک‌کنی (Ginning) برای جداسازی دانه و ناخالصی.
• پشم: شست‌وشوی چربی/آلودگی (Scouring).
• مخلوط‌سازی (Blend): برای رسیدن به خواص هدف (مثلاً CO/PE).

مرحله ۳: شانه‌کردن (کاردینگ) و کامبینگ

کاردینگ (Carding): موازی‌سازی و تبدیل توده الیاف به اسلایور/رووینگ.

کامبینگ (Combing): حذف الیاف کوتاه برای نخ ظریف‌تر و یکنواخت‌تر.

خروجی خوب این مرحله = پارچه‌ی صاف‌تر، پرزدهی کمتر و سطح چاپ تمیزتر.

مرحله ۴: ریسندگی و تاباندن نخ

سیستم‌ها: ریسندگی رینگ (نخ‌های ظریف و یکنواخت)، اپن‌اند/روتور (تولید اقتصادی/سریع).

تاب نخ (S/Z): تاب کافی استحکام می‌دهد؛ تاب بیش‌ازحد جذب رنگ/جوهر را ناهماهنگ می‌کند.

شاخص‌ها: نمره نخ (Ne/tex)، یکنواختی، پرزدهی.

مرحله ۵: آماده‌سازی مخصوص الیاف فیلامنتی (تکسچرینگ)

• برای پلی‌استر/نایلون: ایجاد پف‌داری و کشسانی، نزدیک‌کردن رفتار به برخی الیاف طبیعی.

نتیجه: بهبود دراپ و راحتی، مناسب‌سازی برای پوشاک.

مرحله ۶: چله‌پیچی و آهارزنی (آماده‌سازی نخ برای بافندگی)

چله‌پیچی (Warping): آرایش نخ‌های تار روی بیم با طول، تعداد و ترتیب مشخص.

آهارزنی (Sizing): افزودن محلول‌های نشاسته/PVA/CMC به تار برای مقاومت در برابر سایش و کشش حین بافندگی.

هشدار: آهار «قبل از بافت» اضافه می‌شود و «بعد از بافت» باید حذف شود (آهارگیری).

مرحله ۷: تشکیل پارچه

۷–۱) بافندگی تاری‌پودی (Woven)

• چرخه: شیدینگ (Shedding) → پودگذاری (Picking) → دفتینک (Beating-up).
• ساختارها: ساده (Plain)، سرژه/تویل (Twill)، ساتن، ژاکارد/دابی.
• تراکم (EPI/PPI): بالاتر = سطح صاف‌تر و دوام بیشتر، اما دراپ/تنفس تغییر می‌کند.

۷–۲) بافت حلقوی (تریکو/Knits)

• ویژگی: تشکیل حلقه → کشسانی/راحتی.

نمونه‌ها: جرسی ۱۵۰–۱۸۰ GSM برای تی‌شرت؛ ریب/اینترلاک برای ایست بهتر؛ تریکو تاری (Tricot/Raschel) برای ورزشی/زیرپوش.

۷–۳) منسوجات بی‌بافت (Nonwovens)

• بدون نخ‌ریسی: اتصال الیاف با حرارت/فشار/چسب (اسپان‌باند، ملت‌بلون).

کاربرد: پزشکی، بهداشتی، فیلتر، بسته‌بندی.

مرحله ۸: پیش‌تکمیل پارچه‌ی خام

• پرزسوزی (Singeing): سوزاندن پرزهای سطحی با شعله/اینفرارد (گاهی با رطوبت کنترل‌شده) برای سطحی صاف.
• آهارگیری (Desizing): حذف آهار اضافه‌شده در مرحله ۶.
• اسکورینگ و بلیچینگ: چربی‌زدایی/پاک‌سازی و سفیدگری کنترل‌شده برای زمینه‌ی یکنواخت.

(برای پنبه) گاهی آنزایم‌دهی جهت لطافت و کاهش پرزدهی.

(برای پلی‌استر) Heat-setting برای تثبیت ابعاد.

 مرحله ۹: مرسریزاسیون (برای پنبه)

چیست؟ قرار دادن پنبه در قلیا تحت کشش.

نتیجه‌ی درست: افزایش براقیت، جذب رنگ، یکنواختی و استحکام‌تر؛ **کنترل جمع‌شدگی** بهتر.

نکته: اختیاری اما برای کیفیت ممتاز چاپ/رنگ بسیار مؤثر است.

مرحله ۱۰: رنگ‌دهی و آماده‌سازی نهایی (رنگرزی/چاپ + فیکسینگ + تکمیل+ کنترل کیفیت و پایداری )

رنگرزی:

سطح هدف: الیاف‌رنگی (برای ملانژ)، نخ‌رنگی (راه‌راه/چهارخانه)، پارچه‌رنگی (انعطاف در سفارش).

روش‌ها: رمق‌کشی (Exhaust)، جت (Jet) برای بافت‌های ظریف، جگر (Jigger) برای پارچه‌های فلت، پد-بچ/پد-استیم برای تیراژ یکنواخت.

هماهنگی الیاف-رنگزا: پنبه → رنگزای واکنشی/خمی؛ پلی‌استر → دیسپرس با دمای بالا.

چاپ (در صورت نیاز):

روتاری اسکرین: اقتصادی در تیراژ بالا، محدودیت جزئیات ظریف.

دیجیتال (Direct/Sublimation): جزئیات و رنگ‌های نامحدود، ایدئال برای تیراژ کم تا متوسط؛ نیازمند پیش‌تریت مناسب و پروفایل رنگ.

فیکسینگ بخاردهی/حرارت + شستشوی پس از چاپ برای ثبات شستشویی و سایشی.

تکمیل نهایی (Finishing):

مکانیکی: سنفورایز (کاهش جمع‌شدگی)، کالندرینگ (جلای سطح)، raising/peaching (نرم‌دست کرکی)، shearing (یکدست‌سازی پرز).

شیمیایی/عملکردی: نرم‌کننده، ضدچروک، آب‌گریز/آب‌دوست، آنتی‌باکتریال، ضدآتش، ضدUV، پوشش و لمینیشن برای کاربردهای فنی.

هدف: دست‌لمس، ظاهر، کارایی و ثبات ابعادی متناسب با مصرف نهایی.

کنترل کیفیت و بازرسی:

اندازه‌گیری‌ها: گرماژ (GSM)، عرض، تراکم، جمع‌شدگی، تاب نخ.

آزمون‌ها: مقاومت کششی/پارگی، پیلینگ، رنگ‌سنجی، ثبات رنگ به شستشو/سایش (Crocking)/نور/تعریق.

بازرسی عیوب (Four-Point System): عیوب بافت، گره نخ، راه‌راهی، لکه شیمیایی، تغییر رنگ.

خروجی استاندارد: «طاقه» با لیبل مشخصات (GSM، ترکیب الیاف، عرض، تکمیل‌ها).

پایداری و بهره‌وری:

کاهش آب و انرژی: فرآیندهای پیوسته، بازیافت حرارت، استفاده از آنزیم‌ها.

مدیریت پساب: تصفیه و بازچرخانی.

مواد کم‌ضرر و الیاف بازیافتی: پلی‌استر بازیافتی، پنبه بازیافتی با کنترل کیفی.

طراحی برای دوام/بازیافت: کاهش کامپوزیت‌های غیرقابل‌تفکیک.

---

تبدیل نخ به پارچه: بافت، تریکو و بی‌بافت

تبدیل نخ به پارچه یعنی سامان‌دادن هزاران متر نخ در یک ساختار پایدار و قابل‌دوخت. این کار معمولاً از دو مسیر انجام می‌شود: بافندگی تاری‌پودی  (قرارگیری تار و پود عمود بر هم) و  بافت حلقوی/تریکو  (تشکیل حلقه‌ها از نخ). هر کدام حس لمس، کشسانی، ایست، دوام و حتی کیفیت چاپ متفاوتی می‌دهند. راز خروجی خوب، کنترل کشش نخ‌ها، یکنواختی تغذیه، تنظیمات ماشین و سپس پایدارسازی ابعادی است.

در  تاری‌پودی  اول چله‌پیچی می‌کنیم و برای مقاومت، آهار می‌زنیم؛ بعد چرخهٔ بافت (شیدینگ، پودگذاری، دفتینک) انجام می‌شود. نوع ماشین‌ها مثل راپیر و ایرجت بسته به نخ و سرعت انتخاب می‌شوند. پارامترهای مهم:  تراکم تار و پود (EPI/PPI)، کشش تار، عرض و کیفیت حاشیه. ساختارهای ساده/تویل/ساتن رایج‌اند و «ساده» سطح یکنواخت‌تری برای چاپ ریز می‌دهد. در  تریکو  ماشین‌ها دایره‌ای، تخت یا تریکو تاری‌اند؛  گیج سوزن،  طول بخیه و  کشش  تعیین‌کنندهٔ وزن و کشسانی‌اند. برای جلوگیری از  افتادن دانه، راه‌راهی (barre) و پیچ‌خوردگی درز  باید نخ یکنواخت، کشش درست و در صورت نیاز  heat-setting  داشته باشیم. انتخاب سریع: فرم و ایست بالا → تاری‌پودیِ متراکم؛ راحتی و کشسانی روزمره/ورزشی → تریکو با گیج مناسب.

بعد از بافت،  پرزسوزی، آهارگیری، اسکورینگ/بلیچینگ  و برای پنبه گاهی  مرسریزاسیون  (در تاری‌پودی) و  ریلکسیشن/کامپکتینگ  (در تریکو) باعث سطح تمیز، آب‌رفت کم و یکنواختی بهتر می‌شود؛ الیاف حرارتی هم  heat-setting  می‌خواهند. در پایان، کیفیت را با  گرماژ (GSM)، عرض، ثبات ابعادی، پیلینگ، مقاومت کششی/پارگی  و برای چاپ با یکنواختی سطح و جذب می‌سنجیم. جمع‌بندی ساده: پارچهٔ  فرم‌دار می‌خواهی؟ تاری‌پودی.  راحت و منعطف  می‌خواهی؟ تریکو. هر دو مسیر با پیش‌تکمیل و کنترل کیفیت منظم، یک طاقهٔ آمادهٔ دوخت/چاپ تحویل می‌دهند.

---

انواع پارچه و کاربرد

وقتی از «انواع پارچه» حرف می‌زنیم، در عمل دربارهٔ سه چیز تصمیم می‌گیریم: جنس الیاف (طبیعی، بازساختهٔ سلولزی یا مصنوعی)، ساختار بافت (تاری‌پودی، حلقوی یا بی‌بافت) و فینیش/وزن. این سه عامل باهم میزان تنفس‌پذیری، ایست، دوام، حس لمس، مراقبت و حتی سازگاری با چاپ را تعیین می‌کنند. بنابراین انتخاب درست یعنی تطبیق این ویژگی‌ها با فصل، کاربرد، بودجه و سطح نگهداری مورد انتظار.

جنس/خانواده	ویژگی‌های کلیدی	کاربردهای رایج	مراقبت سریع
پنبه (Cotton)	تنفس‌پذیر، لطیف، احتمال چروک	تی‌شرت، پیراهن، حوله، بچه‌گانه	شستشو ۳۰–۴۰°، امکان آب‌رفت
لینن/کتان (Linen)	بسیار خنک و مستحکم، چروک شاخص	پوشاک تابستانی، رومیزی/پرده طبیعی	آب‌سرد/ولرم، اتو با بخار
پشم (Wool)	گرم و تنفسی، شکل‌دهی خوب	کت‌وشلوار، بافتنی، پالتو	ملایم/خشکشویی
ابریشم (Silk)	براق و لوکس، لطیف	لباس شب، شال/روسری	بهتر: خشکشویی
ویسکوز/ریون	لَختی عالی، جذب بالا	مانتو/پیراهن لَخت	شستشوی ملایم
مودال/لیوسل (Tencel)	نرم و پایدارتر، لَختی خوب	لباس راحتی/پریمیوم	ملایم؛ خشک در سایه
پلی‌استر (PET)	بادوام، کم‌چروک، خشک‌سریع	ورزشی، یونیفرم، آستر	مراقبت آسان
نایلون (Polyamide)	مقاوم سایشی، سبک	بارانی/بادگیر، کیف	دمای پایین اتو
آکریلیک	حس شبیه پشم، گرم و سبک	بافتنی اقتصادی، پتو	شستشوی ملایم
اسپندکس/الستان	کشسانی بسیار بالا (۲–۸٪ در ترکیب)	استرچ: لگ/ورزشی، یقه/مچ	طبق الیاف پایه
بی‌بافت PP (اسپان‌باند/ملت‌بلون)	سبک و ارزان، شکل‌پذیر	بهداشتی، ساک/بسته‌بندی	پاک‌سازی ساده
بلِندها (CO/PE و …)	ترکیب مزایا/کاهش معایب	یونیفرم، روزمره کم‌چروک	مطابق غالبِ ترکیب

برای انتخاب سریع: اول محیط و فصل  (خنکی یا گرما)، بعد  ایست/راحتی  (لَختی یا فرم)، سپس  دوام و نگهداری  (کم‌چروک یا طبیعی‌تر) را بسنج. اگر چاپ داری: سابلیمیشن روی  پلی‌استر  بهترین ماندگاری را می‌دهد؛ چاپ ری‌اکتیو/پیگمنت روی الیاف  سلولزی  (پنبه/ویسکوز/لیوسل) شارپ‌تر و طبیعی‌تر دیده می‌شود. در نهایت، وزن مناسب (GSM) و فینیش درست، همان جنس انتخابی را به «پارچهٔ ایدئالِ کاربرد تو» تبدیل می‌کند.

• تابستانِ خیلی گرم: لینن، پنبه نازک، ویسکوز/لیوسل لَخت.
• چهارفصل شهری: پنبه–پلی‌استر (برای نگهداری راحت‌تر)، جرسی 160–180 GSM.
• زمستان: پشم/مخلوط، فوتر/فلس، کتان تویل سنگین، ملتون.
• لباس رسمی/مجلسی: ساتن، ابریشم، کرپ‌ها (ویسکوز/پلی‌استر)، ژاکارد.
• ورزشی: پلی‌استر/نایلون با Spandex (خشک‌سریع، کشسان)، مش‌های تنفسی.
• پرده/دکور: مخمل، لینن ضخیم، بلک‌اوت پلی‌استری.
• ملحفه/روبالشی:پنبه/ساتین‌کاتن 200–400TC یا میکروفایبر نرم.
• مانتو:کتان/گاباردین برای ایست؛ ویسکوز/لینن برای لَختی و خنکی.

---

نمونه پارچه‌ی مناسب چاپ

برای چاپ تمیز و ماندگار، اول باید جنس پارچه با روش چاپت جور باشد؛ مثلاً پنبه/ویسکوز برای ری‌اکتیو، پلی‌استر روشن برای سابلیمیشن.

دوم، سطح پارچه صاف و یکنواخت باشد (GSM و بافت مناسب) تا طرح شارپ و بدون هاله بنشیند.

سوم، پیش‌تریت و فیکسینگ را جدی بگیر؛ آماده‌سازی درست + بخار/حرارت کافی = رنگ زنده و ثبات عالی.

روش چاپ	جنس/گرایش	ساختار پیشنهادی	GSM پیشنهادی	پیش‌تریت & فیکس	نقاط قوت	کاربردهای تیپ
دیجیتال ری‌اکتیو	پنبه 100%	پوپلین/ساتین	120–150 / 200–240	قبل: قلیائیت + غلظت‌دهنده؛ بعد: بخاردهی + شستشو	دست طبیعی، ثبات شستشویی خوب	پیراهن، ملحفه، شال پنبه‌ای
دیجیتال ری‌اکتیو	ویسکوز/رِیون	چلّیس/توئیل لَخت	120–170	همانند پنبه	لَختی عالی، رنگ شاداب	مانتو/پیراهن لَخت
دیجیتال پیگمنت	پنبه / CO-PE	جرسی / توئیل	160–220	غالباً بی‌نیاز؛ پخت حرارتی	مصرف آب کم، شارپنس خوب؛ ممکن: کمی خشکی دست	تی‌شرت، دکور سبک
ترنسفر سابلیمیشن	پلی‌استر ≥85%	اینترلاک / پیکه	180–220	قبل: سفید تمیز؛ فیکس: 190–205°C	درخشش بالا، ثبات عالی	ورزشی، مانتو فنی، پرچم
ترنسفر سابلیمیشن	پلی‌استر میکروفیلامنت	ساتن/شیفون	80–120	همان	براقیت و وضوح طرح	روسری پلی‌استر، شال سبک
دیسپرس مستقیم	پلی‌استر 100%	تافته/توئیل	110–160	Heat-set + شستشو	دوام و ثبات نوری خوب	پرده، رومبلی سبک
دیجیتال اسیدی	ابریشم طبیعی	ساتن/شیفون (mm 6–19)	\~50–90	بخاردهی دقیق + شستشو	عمق رنگ و جلای لوکس	روسری/لباس شب
دیجیتال اسیدی	نایلون	تافِتا/تریکو تاری	120–180	بخاردهی/Heat-set	جذب رنگ خوب روی PA	بارانی سبک/اکتیویتی
اسکرین روتاری	پنبه/ویسکوز	ساده/سرژه	120–200	دسوایزینگ خوب + فیکسینگ	اقتصادی در تیراژ بالا	ملحفه، پیراهن طرح‌دار
پرینت پلاستی‌سول/پیگمنت	پنبه/مخلوط	جرسی	160–200	آماده‌سازی ساده	پوشش خوب، مناسب موضعی	تی‌شرت گرافیکی

نکات سریع: برای سابلیمیشن رنگ بهتر روی سفید/روشن و پلی‌استر بالا حاصل می‌شود. برای  ری‌اکتیو  بستر سفیدِ یکنواخت (پیش‌تکمیل تمیز) ضروری است. در  پیگمنت  آب کم مصرف می‌شود ولی نرمی دست ممکن است کاهش یابد.

---

چاپ دیجیتال پارچه

چاپ دیجیتال پارچه یعنی انتقال طرح از فایل به بافت پارچه بدون کلیشه و شابلون؛ دستگاه مثل یک پرینتر بزرگ جوهر را قطره‌قطره روی الیاف می‌نشاند. نتیجه‌اش آزادی کامل در رنگ و جزئیات، نمونه‌گیری سریع و امکان سفارش‌های کم‌تیراژ یا شخصی‌سازی است—به شرط اینکه پارچه درست آماده شود و رنگ بعد از چاپ «فیکس» گردد.

روند کار مرحله‌به‌مرحله چاپ دیجیتال پارچه:

1. پیش‌تریت (تمیزکاری/پرایمر مخصوص) → 2) چاپ جوهرافشانی (مستقیم روی پارچه یا ترنسفر از کاغذ) → 3) *فیکسینگ* (بخار/حرارت) → 4) شست‌وشو و خشک (حذف رنگ آزاد و پایدارسازی).

هماهنگی پارچه و جوهر (کلید کیفیت):

•   پنبه/ویسکوز/لیوسل → Reactive  یا  Pigment
•   پلی‌استر/مخلوط پلی‌استر روشن → Disperse/Sublimation  (مستقیم یا ترنسفر)
•   ابریشم/پشم → Acid

روی زمینه‌های تیره معمولاً یا محدودیت داریم یا نیاز به زیرسازی/سیستم‌های خاص.

مزایا نسبت به روش‌های سنتی:

•    بدون کلیشه ⇒ راه‌اندازی سریع و کم‌هزینه برای تیراژ کم تا متوسط
•    جزئیات و گرادیانت عالی؛ هر متر می‌تواند طرح متفاوتی داشته باشد
•    مدیریت موجودی بهتر (On-Demand)؛ در بعضی سیستم‌ها آب کمتری مصرف می‌شود (پیگمنت/سابلیمیشن)

نکات فنی که حتماً رعایت کنید:

•    پارچه صاف و یکنواخت با GSM متناسب انتخاب کنید؛ پرز زیاد = هاله و شارپنس پایین
•     پروفایل رنگ و  ICC  دستگاه را تنظیم کنید؛ رزولوشن فایل در اندازهٔ چاپ  حداقل 150–300 dpi
•   فیکسینگ را دقیق انجام دهید (زمان/دما یا بخار)؛ شست‌وشوی پس از چاپ را حذف نکنید
•   برای سابلیمیشن: زمینهٔ  سفید/روشن  و درصد پلی‌استر بالا بهترین نتیجه را می‌دهد

اگر طرح‌های پرجزئیات، تنوع رنگ بی‌نهایت و تیراژ منعطف می‌خواهید، چاپ دیجیتال بهترین گزینه است—به‌ویژه برای مد سریع، شخصی‌سازی و نمونه‌گیری. فقط به دو اصل وفادار بمانید: جفت‌کردن صحیح “جنس پارچه–نوع جوهر” و اجرای بی‌نقص پیش‌تریت/فیکسینگ. با یک تست کوچک تولیدی، پروفایل رنگ استاندارد و چک‌لیست QC (ΔE رنگ، ثبات شستشو/مالش)، خروجی شما شارپ، زنده و ماندگار خواهد بود.

---

گرماژ (GSM) پارچه چیست ؟

گرماژ یا GSM یعنی وزن پارچه در هر مترمربع. هرچه عددش بالاتر باشد، پارچه معمولاً ضخیم‌تر و پوشاننده‌تر است؛ اما بالا بودن گرماژ لزوماً به‌معنای کیفیت بهتر نیست، چون نوع الیاف، تراکم بافت/حلقه و نوع تکمیل هم روی حس لمس، دوام و تنفس‌پذیری اثر می‌گذارند.

برای اندازه‌گیری، یک تکه پارچه با اندازه مشخص ببُر (مثلاً ۱۰×۱۰ سانتی‌متر)، آن را خشک و بدون کشش روی ترازو وزن کن، و عدد به‌دست‌آمده را در ۱۰۰ ضرب کن تا GSM دربیاید. مثلاً اگر این تکه ۱.۶ گرم وزن داشته باشد: ۱.۶ × ۱۰۰ =  ۱۶۰ GSM. برای دقت بیشتر، از چند نقطه نمونه بگیر و میانگین بزن.

برای مشاهده محصولات و همچنین اتفاقات روزمره در مجتمع چاپ و تبلیغات ترسیم نیز می توانید پیج اینستاگرام ترسیم را دنبال کنید

نتیجه‌گیری

برای رسیدن به یک پارچه‌ی خوب، باید کل زنجیره را هماهنگ ببینی: از انتخاب الیاف و ریسندگی نخ تا تبدیل نخ به پارچه (تاری‌پودی/تریکو/بی‌بافت)، سپس پیش‌تکمیل (پرزسوزی، آهارگیری، اسکورینگ/بلیچینگ و در پنبه مرسریزاسیون)، رنگ‌دهی یا چاپ متناسب با جنس (ری‌اکتیو/پیگمنت برای سلولزی‌ها، دیسپرس/سابلیمیشن برای پلی‌استر)، فیکسینگ و شست‌وشوی پس از رنگ، و در پایان تکمیل نهایی و کنترل کیفیت. هر حلقه روی بعدی اثر می‌گذارد؛ یکنواختی نخ و تراکم مناسب، سطح صاف و جذب کنترل‌شده می‌سازند، و فینیش درست حس لمس و دوام را به هدف نزدیک می‌کند.

برای انتخاب عملی، ابتدا کاربرد و فصل را مشخص کن، بعد جنس الیاف و ساختار را با روش رنگ/چاپ هماهنگ کن، و شاخص‌ها را بسنج: گرماژ (GSM)، تراکم (EPI/PPI) یا گیج تریکو، ثبات ابعادی، پیلینگ و ثبات‌های رنگ. قبل از تولید اصلی، نمونه‌گیری و تنظیمات پیش‌تریت/فیکسینگ را نهایی کن و برای هر محصول «Spec Sheet» داشته باشی تا QC بر همان مبنا ارزیابی کند. چنین رویکردی هم هزینه‌های دوباره‌کاری را کم می‌کند، هم خروجی یکنواخت، بادوام و آماده‌ی دوخت/چاپ تحویل می‌دهد.

سوالات متداول

پارچه دقیقاً از چه مراحلی تولید می‌شود؟

انتخاب الیاف → ریسندگی نخ → بافندگی/تریکو یا بی‌بافت → پیش‌تکمیل → رنگرزی و چاپ → فیکسینگ → تکمیل نهایی → کنترل کیفیت.

تفاوت بافندگی تاری‌پودی با حلقوی (تریکو) چیست؟

تاری‌پودی با تار و پود عمود، پایدارتر و مناسب چاپ شفاف؛ تریکو حلقه‌ای، کشسان و راحت‌تر اما در چاپ باید کشش را کنترل کرد.

پارچه‌های بی‌بافت چه هستند و چه کاربردی دارند؟

ورقه‌های الیافی که با حرارت/فشار/چسب به هم متصل می‌شوند؛ در پزشکی، بهداشتی و بسته‌بندی پرکاربردند.

رنگرزی الیاف، نخ و پارچه چه فرقی دارد؟

الیاف‌رنگی برای یکنواختی در ملانژ؛ نخ‌رنگی برای طرح‌های راه‌راه/چهارخانه؛ پارچه‌رنگی برای انعطاف بالا در پاسخ سریع به سفارش.

مرسریزاسیون پنبه یعنی چه و روی کیفیت چه اثری دارد؟

فرآیند قلیایی تحت کشش که براقیت، جذب رنگ و یکنواختی را افزایش می‌دهد؛ چاپ تمیزتر و شاداب‌تر می‌شود.

ثبات رنگ پارچه چطور سنجیده می‌شود؟

با آزمون‌های استاندارد ثبات شستشویی، سایشی (Crocking)، نوری و تعریق؛ نتیجه‌ها درجه‌بندی می‌شوند.

تولید یک طاقه پارچه چقدر زمان می‌برد؟

بسته به نوع پارچه، تراکم، عملیات رنگرزی/چاپ و ظرفیت خط؛ از چند ساعت تا چند روز متغیر است.

کدام پارچه‌ها سازگارتر با محیط زیست‌اند؟

پنبه ارگانیک، ویسکوز مسئولانه، پلی‌استر بازیافتی و پارچه‌هایی با فرآیند کم‌آب و طراحی برای دوام/بازیافت.

تفاوت پنبه و پلی‌استر در تنفس‌پذیری، دوام و چروک‌پذیری چیست؟

پنبه: تنفس‌پذیر و راحت اما دیرخشک و چروک‌پذیر. پلی‌استر: دوام بالا، خشک‌پذیری سریع، چروک کمتر اما تنفس‌پذیری پایین‌تر.