آبان 21, 1404
9:00 ب.ظ
اربعین حسینی یکی از مهمترین مناسبت‌های مذهبی شیعیان است که ۴۰ روز پس از واقعه عاشورا برگزار میشود. اما اربعین چیست و چرا میلیونها نفر از سراسر جهان در این روز به کربلا می‌روند؟ این مراسم، تنها یک عزاداری ساده نیست؛ بلکه حماسهای است که پیام مقاومت، ایستادگی و احیای ارزشهای الهی را زنده نگه می‌دارد. در این مقاله، به تاریخچه، فلسفه، آداب و پیام اربعین می‌پردازیم.
اربعین در لغت به معنای «چهلم» است و در فرهنگ اسلامی اشاره به چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش در واقعه کربلا دارد. این مناسبت که هر سال در بیستم ماه صفر برگزار میشود، یکی از مهمترین عزاداریهای شیعیان به شمار میرود و نماد پایداری و احیای ارزشهای عاشوراست.
اربعین تنها یک مراسم سوگواری نیست، بلکه حماسهای زنده است که هر سال با پیادهروی میلیونها زائر در کربلا تجلی مییابد. این روز یادآور بازگشت بازماندگان کاروان امام حسین (ع) به کربلا و همچنین تأکید بر تداوم راه شهیدان کربلا تا ظهور امام زمان (عج) است. زیارت اربعین از نشانههای مؤمن دانسته شده و بیانگر پیوند ناگسستنی امت اسلامی با آرمانهای حسینی می باشد.
اربعین حسینی به عنوان چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) و یارانش، از جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ شیعی برخوردار است. این مناسبت تنها یک مراسم سوگواری نیست، بلکه نماد زنده‌ای از پیوند ناگسستنی امت اسلام با آرمانهای عاشورا، مقاومت در برابر ظلم و آمادگی برای ظهور منجی عالم بشریت است. اهمیت اربعین را می‌توان در چند محور اصلی بررسی کرد:
1. تأکید روایات معصومین(ع) بر فضیلت زیارت اربعین
2. بازگشت کاروان اسرا به کربلا و تجدید عهد با شهدا
3. بزرگترین اجتماع انسانی با محوریت وحدت اسلامی
4. تداوم پیام عاشورا و آمادگی برای ظهور
5. تجلی عینی فرهنگ ایثار و میزبانی در پیادهروی اربعین
پس از واقعه عاشورا در سال 61 هجری قمری، تاریخ اربعین شاهد تحولات مهمی بوده است. بر اساس منابع معتبر تاریخی مانند «لهوف» سید بن طاووس و «نفس المهموم» شیخ عباس قمی، خاندان امام حسین(ع) پس از اسارت در شام، در بازگشت به مدینه به کربلا مراجعت کردند. این بازگشت که مصادف با چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) بود، نخستین اربعین تاریخ محسوب میشود.—
| دوره تاریخی | رویدادهای مهم | ویژگی‌های مراسم | سال‌های شاخص |
| دوره صدر اسلام (قرن 1 هجری) | – شهادت امام حسین(ع) در عاشورا
– بازگشت اهل بیت به کربلا در اربعین – اولین زیارت توسط جابر بن عبدالله انصاری |
– زیارت فردی و محدود
– مراسم پنهانی به دلیل خفقان اموی |
61 هجری قمری |
| دوره عباسیان (قرن 2-4 هجری) | – فشار بر شیعیان برای عدم برگزاری مراسم
– زیارت‌های پنهانی |
– مراسم مخفیانه
– زیارت در قالب سفرهای عادی |
132-656 هجری قمری |
| دوره آل بویه (قرن 4-5 هجری) | – رسمیت یافتن مراسم اربعین
– ساخت اولین بناهای یادبود |
– برگزاری آشکار مراسم
– تشکیل گروه‌های زیارتی |
334-447 هجری قمری |
| دوره صفویه (قرن 10-12 هجری) | – توسعه زیرساخت‌های زیارتی
– حمایت رسمی حکومت از مراسم |
– گسترش مراسم
– افزایش تعداد زائران |
907-1135 هجری قمری |
| دوره معاصر (قرن 14 هجری به بعد) | – تبدیل به بزرگترین اجتماع مذهبی جهان
– شکل‌گیری پیادهروی میلیونی |
مشارکت بین‌المللی
– سازماندهی گسترده |
1404 شمسی (1446 هجری) |
| نوع تقویم | تاریخ دقیق | روز هفته | معادل میلادی |
| هجری قمری | 20 صفر 1447 | پنجشنبه | 14آگوست 2025 |
| هجری شمسی | 23 مرداد | پنجشنبه |
| سال | تعداد زائران | ویژگی‌های خاص |
| 2013 | 15 میلیون | رشد چشمگیر پس از سقوط صدام |
| 2014 | 20 میلیون | ثبت رکورد جدید |
| 2019 | 18 میلیون | آخرین مراسم قبل از کرونا |
| 2020 | محدود | برگزاری نمادین به دلیل کرونا |
| 2023 | 22 میلیون | بازگشت پرشور زائران |
| 2025 | 25 میلیون (پیش بینی) | انتظار میرود رکورد جدیدی ثبت شود |
این جداول به صورت جامع و منظم، سیر تحول تاریخی مراسم اربعین را از ابتدا تاکنون به تصویر می‌کشند.
اربعین حسینی به عنوان چهلمین روز شهادت امام حسین(ع)، فرصتی بی‌نظیر برای زنده نگه داشتن ارزشهای انقلابی عاشوراست. این مراسم تنها یک آیین سوگواری نیست، بلکه دانشگاهی سیار است که در آن درس‌های مقاومت، ایثار و وحدت اسلامی به جهانیان آموزش داده میشود. زیارت اربعین طبق روایات معتبر، نشانه ایمان راستین است و پیادهروی میلیونی آن، بزرگترین نمایش قدرت امت اسلام در عصر حاضر محسوب میشود.
اربعین در حقیقت پلی است میان عاشورا و ظهور؛ از یک سو یادآور قیام خونین سال 61 هجری است و از سوی دیگر، تمرینی عملی برای جامعه مهدوی به شمار میرود. این مراسم با ترکیب منحصر به فرد معنویت و سیاست، روحیه مقاومت را در دل‌ها زنده می‌کند و با گردهمایی بی‌سابقه شیعیان و اهل سنت، وحدت اسلامی را به نمایش می‌گذارد. اربعین در عصر ما به نمادی تبدیل شده که هم دشمنان اسلام را به وحشت می‌اندازد و هم امید را در دل مستضعفان جهان زنده نگه می‌دارد.
| بُعد | مفهوم اصلی | نمادها و تجلیات | آثار و پیامدها |
| بُعد اعتقادی | – تجدید بیعت با آرمانهای حسینی
– تحکیم پیوند امت با اهل بیت |
زیارت اربعینیه
– عزاداری و سوگواری |
– تقویت ایمان فردی
– ماندگاری پیام عاشورا |
| بُعد اجتماعی | – بزرگترین نمایش وحدت اسلامی
– همبستگی امت مسلمان |
– حضور شیعه و سنی در کنار هم
– مشارکت 80 ملیت مختلف |
– رسوایی دشمنان اسلام
– ایجاد همگرایی اسلامی |
| بُعد سیاسی | – نمایش قدرت نرم شیعه
– مقاومت در برابر استکبار |
– راهپیمایی 20 میلیونی
– سازماندهی خودجوش مردمی |
– بازتعریف معادلات منطقه‌ای
– تقویت گفتمان مقاومت |
| بُعد تربیتی | – مکتب انسان‌سازی
– تمرین سبک زندگی اسلامی |
– ایثار و فداکاری زائران
– میزبانی مردم عراق |
– تقویت صبر و استقامت
– ترویج فرهنگ تعاون |
| بُعد آخرالزمانی | – تمرین جامعه مهدوی
– آمادگی برای ظهور |
-مدیریت مردمی بدون دولت
– نظم خودجوش |
– الگوسازی برای حکومت جهانی
– تقویت روحیه انتظار |
| مؤلفه | ویژگی‌ها | آمار و ارقام | نمادها |
| مشارکت جهانی | – حضور زائران از پنج قاره
– مشارکت تمام مذاهب اسلامی |
– 80 کشور جهان
– 20-25 میلیون زائر |
– پرچم‌های متحد
– لباس‌های یکسان |
| مدیریت مردمی | – سازماندهی خودجوش
– مشارکت داوطلبانه |
– 100 هزار خیمه
– 50 هزار نقطه خدمات‌رسانی |
– خیمه‌های میزبانی
– ایستگاه‌های استراحت |
| ابعاد معنوی | – ترکیب ذکر و حرکت
– سیر و سلوک عملی |
– 80 کیلومتر پیادهروی
– 3-5 روز راهپیمایی |
– پای برهنه‌ها
– دعاهای دسته‌جمعی |
| پیام‌های کلیدی | – مقاومت و پایداری
– وحدت و برادری |
– 10 هزار رسانه پوشش خبری
– ترجمه به 60 زبان |
– شعارهای وحدت‌بخش
– پوسترهای آموزشی |
پیادهروی اربعین، حماسهای بی‌نظیر است که هر ساله میلیونها انسان از سراسر جهان را در مسیری پر از معنویت و ایثار گرد هم می‌آورد. این حرکت عظیم، تنها یک سفر جسمانی نیست، بلکه سفری روحانی به سوی ارزشهای والای انسانی و اسلامی است که در قیام امام حسین(ع) متجلی شد.
پیادهروی اربعین، حرکت میلیونها زائر از نقاط مختلف عراق (به ویژه نجف) به سوی کربلا در ایام اربعین حسینی است. این سفر معنوی که معمولاً چند روز به طول می‌انجامد، بزرگترین گردهمایی مذهبی جهان محسوب میشود. زائران در این مسیر، با پای پیاده و در شرایطی سخت، به سوی حرم امام حسین(ع) حرکت می‌کنند تا وفاداری خود را به آرمانهای آن حضرت نشان دهند.
این حرکت، تنها یک سفر فردی نیست، بلکه جامعه‌ای موقت را تشکیل می‌دهد که در آن ارزش‌هایی مانند ایثار، برادری و همدلی به شکلی بی‌سابقه تجلی مییابد. مردم عراق با برپایی خیمه‌های میزبانی (مواکب) در طول مسیر، از زائران با تمام وجود پذیرایی می‌کنند و این سنت حسنه، خود به نمادی از وحدت اسلامی تبدیل شده است.
اربعین حسینی تنها یک مراسم معمولی نیست، بلکه آیینی پررمز و راز است که با رعایت آداب خاصی به کمال می‌رسد. این آداب که ریشه در سنت پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) دارد، زیارت اربعین را به تجربه‌ای عمیقاً معنوی تبدیل می‌کند.
خواندن زیارت اربعینیه که از امام صادق(ع) نقل شده، از مهمترین آداب این روز است. این زیارت نامه که محتوایی عمیق دارد، رابطه معنوی زائر با امام حسین(ع) را تقویت می‌کند. روزه گرفتن در روز اربعین نیز از سنت‌های مؤکد است که ثواب بسیاری دارد و نشانه‌ای از اخلاص و بندگی محسوب میشود.
صدقه دادن برای شهدای کربلا و اطعام مؤمنان از دیگر آداب مهم اربعین است که روحیه ایثار و گذشت را در جامعه تقویت می‌کند. این اعمال نه تنها پاداش اخروی دارد، بلکه تأثیرات اجتماعی عمیقی نیز بر جای می‌گذارد. بسیاری از زائران ترجیح می‌دهند بخشی از مسیر نجف تا کربلا را پای برهنه طی کنند که نشانه‌ای از تواضع و فروتنی در برابر عظمت شهدای کربلاست.
السَّلاَمُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَ حَبِيبِهِ السَّلاَمُ عَلَى خَلِيلِ اللَّهِ وَ نَجِيبِهِ
سلام بر ولی خدا و محبوبش، سلام بر دوست خدا و برجسته و شریفش
السَّلاَمُ عَلَى صَفِيِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِيِّهِ السَّلاَمُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ
سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیده‌اش، سلام بر حسین مظلوم و شهید
السَّلاَمُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِيلِ الْعَبَرَاتِ
سلام بر آن دچار پریشانی‌ها و کشته اشک‌ها
اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِيُّكَ وَ ابْنُ وَلِيِّكَ وَ صَفِيُّكَ وَ ابْنُ صَفِيِّكَ الْفَائِزُ بِكَرَامَتِكَ
خدایا من گواهی می‌دهم که حسین ولی تو و فرزند ولی تو و برگزیده تو و فرزند برگزیده توست، حسینی که به کرامتت رسیده
أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَيْتَهُ بِطِيبِ الْوِلاَدَةِ
و او را به شهادت گرامی داشتی و به خوشبختی ویژه‌اش ساختی و به پاکی ولادت برگزیدی
وَ جَعَلْتَهُ سَيِّداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَيْتَهُ مَوَارِيثَ الْأَنْبِيَاءِ
و او را آقایی از آقایان و پیشروی از پیشروان و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی و میراث‌های پیامبران را به او عطا کردی
وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِكَ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ فَأَعْذَرَ فِي الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ
و او را از میان جانشینان، حجّت بر بندگانت قرار دادی و در دعوتش جای عذری باقی نگذاشت و از خیرخواهی دریغ نورزید
وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ
و جانش را در راه تو بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند
وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَيْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْيَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ
درحالی‌که بر ضدّ او به کمک هم برخاستند، کسانی که دنیا مغرورشان کرد و بهره واقعی خود را به فرومایه‌تر و پست‌تر چیز فروختند و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند
وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِي هَوَاهُ وَ أَسْخَطَكَ وَ أَسْخَطَ نَبِيَّكَ
تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند، تو را و پیامبرت را به خشم آوردند
وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِكَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِينَ النَّارَ (لِلنَّارِ)
و اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکاف‌افکنی و نفاق و بارکشان گناهان سنگین و سزاواران آتش را
فَجَاهَدَهُمْ فِيكَ صَابِراً مُحْتَسِباً حَتَّى سُفِكَ فِي طَاعَتِكَ دَمُهُ وَ اسْتُبِيحَ حَرِيمُهُ
پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت
اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِيلاً وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِيماً
خدایا آنان را لعنت کن لعنتی سنگین و عذابشان کن عذابی دردناک
السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدِ الْأَوْصِيَاءِ
سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو ای فرزند سرور جانشینان
أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِينُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِينِهِ عِشْتَ سَعِيداً وَ مَضَيْتَ حَمِيداً وَ مُتَّ فَقِيداً مَظْلُوماً شَهِيداً
گواهی می‌دهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی، خوشبخت زیستی و ستوده درگذشتی و از دنیا رفتی گم‌گشته و مظلوم و شهید
وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ وَ مُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ
گواهی می‌دهم که خدا وفاکننده است آنچه را به تو وعده داده و نابودکننده کسانی که از یاری‌ات دریغ ورزیدند و عذاب کننده کسانی که تو را کشتند
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَيْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِي سَبِيلِهِ حَتَّى أَتَاكَ الْيَقِينُ
و گواهی می‌دهم که تو به عهد خدا وفا کردی و در راهش به جهاد برخاستی تا آن‌که مرگ به سویت آمد
فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِكَ فَرَضِيَتْ بِهِ
پس خدا لعنت کند کسانی که تو را کشتند و به تو ستم کردند و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند؛
اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي وَلِيٌّ لِمَنْ وَالاَهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ
خدایا من تو را شاهد می‌گیرم که من دوستم با آنان‌که او را دوست دارند و دشمنم با آنان‌که با او دشمن‌اند
بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلاَبِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ (الطَّاهِرَةِ)
پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا، گواهی می‌دهم که تو در صلب‌های بلندمرتبه و رحم‌های پاک نوری بودی
لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجَاهِلِيَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِيَابِهَا
جاهلیت با ناپاکی‌هایش تو را آلوده نکرد و از جامه‌های تیره و تارش به تو نپوشاند
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّينِ وَ أَرْكَانِ الْمُسْلِمِينَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ
و گواهی می‌دهم که تو از ستون‌های دین و پایه‌های مسلمانان و پناهگاه مردم مؤمنی
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِيُّ الرَّضِيُّ الزَّكِيُّ الْهَادِي الْمَهْدِيُ
و گواهی می‌دهم که پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاکیزه، هدایت کننده و هدایت شده‌ای
وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ كَلِمَةُ التَّقْوَى وَ أَعْلاَمُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْيَا
و گواهی می‌دهم که امامان از فرزندانت، اصل تقوا و نشانههای هدایت و دستگیره محکم و حجّت بر اهل دنیا هستند
وَ أَشْهَدُ أَنِّي بِكُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِيَابِكُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِينِي وَ خَوَاتِيمِ عَمَلِي
و گواهی می‌دهم که من به یقین مؤمن به شمایم و به بازگشتتان یقین دارم، بر اساس قوانین دینم و پایان‌های کردارم
وَ قَلْبِي لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِي لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ لَكُمْ
و قلبم با قلبتان در صلح است و کارم پیرو کارتان می‌باشد و یاری‌ام برای شما آماده است تا خدا به شما اجازه دهد
فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لاَ مَعَ عَدُوِّكُمْ
پس با شمایم نه با دشمنانتان
صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِكُمْ وَ أَجْسَادِكُمْ (أَجْسَامِكُمْ)
درودهای خدا بر شما و بر ارواح و پیکرهایتان
وَ شَاهِدِكُمْ وَ غَائِبِكُمْ وَ ظَاهِرِكُمْ وَ بَاطِنِكُمْ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ
و بر حاضر و غایبتان و بر ظاهر و باطنتان، آمین ای پروردگار جهانیان
نسخه صوتی: [دانلود صوت زیارت اربعین با نوای میثم مطیعی]
بنر زیارت اربعین
برای مشاهده محصولات و همچنین اتفاقات روزمره در مجتمع چاپ و تبلیغات ترسیم نیز می توانید پیج اینستاگرام ترسیم را دنبال کنید
نتیجه‌گیری
اربعین فقط یک مراسم مذهبی نیست؛ جنبشی جهانی است که هر سال پیام آزادگی و مقاومت را فریاد می‌زند. اگر می‌خواهید بخشی از این حماسه باشید، برنامه‌ریزی برای پیادهروی اربعین را شروع کنید!
مجتمع چاپ و تبلیغات ترسیم با بهره‌گیری از دستگاه‌های پیشرفته و تیم متخصص، تولیدکننده انواع محصولات محرم و اربعین از جمله تیشرت‌های مذهبی، پرچم ساحلی و پرچم محرم ویژه هیئت‌هاست. ما با تضمین کیفیت و قیمت مناسب، آماده همکاری با هیئت‌های مذهبی و موکب‌داران عزیز برای تامین نیازهای تبلیغاتی و فرهنگی این ایام پربرکت هستیم.
سفرتان پربرکت، زیارتتان مقبول و بازگشتتان سرشار از نورانیت باد. یا علی!
❓ اربعین یعنی چه؟
اربعین به معنای چهلم است و اشاره به چهلمین روز شهادت امام حسین (ع) دارد.
❓ چرا اربعین ۴۰ روز بعد از عاشوراست؟
عدد ۴۰ در اسلام نماد تکامل روحی است (مانند ۴۰ روز اخلاص). همچنین، بازگشت اسرا به کربلا در این روز بوده است.
❓ اربعین در کدام کشور است؟
مراسم اربعین در کربلا، عراق برگزار میشود.
❓ آیا اربعین در قرآن آمده است؟
خیر، اما روایات متعددی درباره اهمیت آن وجود دارد.
❓ تاریخ اربعین ۱۴۰۴ چه روزی است؟
در سال ۱۴۰۴ ، اربعین مصادف با 23 مرداد خواهد بود.
